Themadag s.o. - Kwaliteitsvol onderwijs: jouw positieve impact als leraar! - Workshops - ronde 2 (14:45 - 16:00)

Academisch optimisme bevat de positieve houding van scholen en hun leerkrachten ten aanzien van leerlingen, ouders en zichzelf. Ondanks de nadruk op 'academisch' heeft dit concept betrekking op alle leerlingen in alle onderwijsvormen. Academisch optimisme is het samenspel van drie schoolkenmerken:

• overtuigingen van doelmatigheid;
• vertrouwen van leerkrachten in leerlingen en hun ouders;
• focus op leren.

Onderzoek toont aan dat er een sterke positieve samenhang bestaat tussen academisch optimisme en de prestaties van leerlingen: hoe meer een school gekenmerkt wordt door een cultuur van academisch optimisme, hoe beter de leerlingen presteren. En het meest bemoedigende hieraan: dit geldt voor alle leerlingen, zowel voor de meer als de minder kwetsbare leerlingen. Scholen en leraren die inzetten op academisch optimisme maken een verschil. Een cultuur van academisch optimisme kan bovendien worden aangeleerd omdat deze veranderbaar is. Een eerder pessimistische school of leraar kan optimistisch worden.

In deze workshop gaan we aan de slag met de aangepaste survey voor academisch optimisme, een vragenlijst die de Universiteit Antwerpen ontwikkelde om het academisch optimisme in secundaire scholen in kaart te brengen. We bekijken waartoe deze vragenlijst kan dienen, wat de resultaten betekenen en hoe je hiermee aan de slag kunt om het academisch optimisme op jouw school te bevorderen.

Ruud Lelieur is reeds 12 jaar leerkracht gedragswetenschappen (en een beetje PAV en cultuurwetenschappen) en sinds 4 jaar onderwijsassistent en doctoraatsstudent bij Opleidings- en onderwijswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen.

Vanaf 2023-2024 zullen alle Vlaamse leerlingen tijdens hun schoolloopbaan vier keer een centrale toets afleggen. Het doel van de toetsen is nagaan in hoeverre leerlingen eindtermen beheersen en scholen erin slagen leerwinst te boeken. Met deze informatie kunnen scholen vervolgens aan de slag om aspecten van onderwijskwaliteit gericht te verbeteren.

Het Vlaamse systeem van centrale toetsen streeft beter leren en onderwijzen in het onderwijs na. Het gebruik van feedback uit centrale toetsen maakt deel uit van een slimme benadering waarmee scholen het eigen presteren en functioneren in kaart kunnen brengen, sterke(re) keuzes kunnen maken en tot doelgerichte aanpakken kunnen komen. Dit doet het bewustzijn groeien dat kwaliteitsverhoging in het onderwijs via centrale toetsen pas realiseerbaar is als gebruikers doordacht aan de slag gaan met de feedback. Deze workshop wil bij leraren en schoolleiders inzicht verwerven in hoe het gebruik van feedback uit centrale toetsen zo optimaal mogelijk kan worden binnengebracht in klassen en scholen.

Glen Molenberghs was meer dan 15 jaar als leraar en graadcoördinator actief in de eerste graad van het secundair onderwijs en voert als onderwijswetenschapper momenteel aan de Universiteit Antwerpen (onderzoeksgroep Edubron) en voor het Steunpunt Centrale Toetsen in Onderwijs onderzoek naar centrale toetsen en feedbackgebruik.

Iris Decabooter is als doctoraatsonderzoeker verbonden aan de U-Rise onderzoeksgroep van de UHasselt. Haar onderzoek kadert binnen het Steunpunt Centrale Toetsen in Onderwijs en focust op de rol van een data coach die het schoolteam ondersteunt bij het gebruik maken van data. Haar onderzoeksinteresses omvatten data coaching, datagebruik in het onderwijs en de professionele ontwikkeling van leraren.

Ariadne Warmoes is onderwijskundige van opleiding en is vanuit het Multidisciplinair Instituut voor Lerarenopleiding (MILO) aan de VUB verbonden met het Steunpunt Centrale Toetsen in Onderwijs. Ze doet onderzoek naar hoe lerende netwerken als professionaliseringsinitiatief kunnen worden ingezet om datagebruik in het onderwijs te stimuleren. Haar onderzoeksinteresses omvatten datagebruik en kwaliteitszorg in onderwijs, lerende netwerken en professionele ontwikkeling van leraren.

In het onderwijs word je als leerkracht geconfronteerd met jongeren die school niet belangrijk vinden vanuit het idee 'waarom zouden we, het doet er toch allemaal niet meer toe'.
Deze mentale interpretatie en dysfunctionele gedachte heeft een enorme impact op de schoolmotivatie van onze jongeren en dus ook op hun latere leven en beroepscarrière. Daarnaast dient deze doorbroken te worden voor de cognitieve schema’s vastliggen, wat op volwassen leeftijd veel minder haalbaar zal zijn.
In deze sessie staan we stil bij de vraag hoe je deze cirkel kan doorbreken en welke (positieve) rol je als leerkracht daarin kan spelen. Je krijgt een antwoord op de vraag waar dit futiliteitsidee bij jongeren vandaan komt. Je weet hoe daarop in te grijpen zowel op de cognitieve weg (de situatie zien als onoplosbaar) als op de emotionele weg (stress- en angstgevoelens).

Dominique Roos is reeds decennialang werkzaam in de onderwijs- en managementwereld. Zij informeert, traint en ondersteunt professionals en is oprichtster van AMODO, centrum voor vorming, coaching en therapie. Zij is gespecialiseerd in groepsdynamica en teamvorming en in het begeleiden van moeilijk werkbare teams.

Echt zijn, samen werken en meedoen op school, geeft je energie. Hoe je je job in het onderwijs beleeft, maakt een groot verschil in het lesgeven, ondersteunen of leiding geven. In deze sessie sta je stil bij het kiezen van gepaste acties die je veerkracht vergroten. Een belangrijke vaardigheid hierin is het inzetten op zelfreflectie. Stilstaan bij je eigen sterktes, de fases doorheen je loopbaan, je plek in je team en de aanpak van je takenpakket, biedt kansen in het versterken van je eigen vitaliteit (en die van je schoolteam). Met herkenbare kaders (vertaald naar het onderwijs) en enkele korte opdrachten maak je ruimte om je eigen impact tegen het licht te houden. De leerling kan er alleen maar beter van worden!

Annick Jehaes combineert een job als leerkracht wiskunde met diverse onderwijsprojecten. Ze werkt als (loopbaan)coach, geeft trainingen en begeleidt scholen in trajecten rond het thema ‘vitaliteit’. Als auteur schreef ze het boek Veerkrachtig voor de klas, werkte ze de tool Mijn Werkbalans uit en schreef ze samen met Liesbet Moortgat Je impact als leerkracht vergroten.

Wat zijn essentiële dimensies van leeromgevingen, gebaseerd op inzichten uit de leerpsychologie? Tijdens deze sessie verwerf je een denkkader om krachtig onderwijs vorm te geven, met evenwichtige aandacht voor de aspecten Motiveren, Activeren, Coachen en Structureren (MACS). Komen hierbij ook praktijkgericht aan bod: zelfsturing, hybride onderwijs, probleemoplossend werken, inzetten van digitale leermiddelen, differentiëren en formatief evalueren, waarbij je rekening houdt met voorwaarden op vlak van doelgerichtheid, haalbaarheid en zinvolheid.

Wouter Schelfhout is verbonden aan de Antwerp School of Education. Verder geeft hij advies inzake schoolbeleid en onderwijsleerprocessen (GO ALL for learning). Hij heeft rijke ervaring in onderwijs, als leraar, beleidsmedewerker, inspecteur, lerarenopleider en onderzoeker (met focus op leerprocessen en bottom-up schoolontwikkeling).

In jouw lessen gebruik je voortdurend didactische werkvormen om leerinhouden over te brengen. Op basis waarvan selecteer je deze didactische werkvormen? Welke werkvormen zorgen werkelijk voor leereffect bij jouw doelgroep, of zijn de werkvormen eerder bijzaak? Wat zijn richtlijnen voor een effectieve onderwijsaanpak?

Je ervaart enkele concrete werkvormen. Op basis daarvan analyseer je hun effectiviteit en kom je tot voorwaarden voor een onderwijsaanpak die leereffect kunnen genereren. Dit koppel je ook aan wetenschappelijke inzichten.

Els Tanghe heeft jarenlange leservaring (zowel theorie-, praktijkvakken als stagebegeleiding) in verschillende zorggerelateerde opleidingen. Momenteel is zij aan de slag als lerarenopleider binnen de Educatieve Master van de Universiteit Antwerpen.

Sinds enkele jaren verschijnen met de regelmaat van de klok wetenschappelijk onderbouwde boeken, blogs, artikels… waarin concrete inzichten en didactische tools staan waar leerkrachten mee aan de slag kunnen gaan. Dit biedt een grote houvast. Maar hoe doen leerkrachten dit in de praktijk? Hoe pas je dit toe in je lessen? Welke impact heeft dit op je leerlingen? Welke online tools bieden mogelijk een meerwaarde? Hoe krijg je je collega’s mee in dit verhaal? Op deze vragen krijg je een antwoord, in een interactieve sessie waar beroep wordt gedaan op jouw medewerking en actieve inbreng.

Christophe Keyenberg is deeltijds leerkracht in de 3^de graad secundair in het Heilig Graf in Turnhout. Daar geeft hij de vakken Sociale wetenschappen, Integrale opdrachten en Wetgeving in de richtingen Sociale en Technische Wetenschappen en Jeugd- en Gehandicaptenzorg. Daarnaast is hij ook deeltijds intern pedagogisch begeleider, ter ondersteuning van zijn collega’s-leerkracht.

Deze workshop start met het verhelderen van het concept 'formatief evalueren'. Je krijgt enkele kaders aangereikt die geïllustreerd worden met allerhande voorbeelden. Op deze manier krijg je een duidelijker zicht op hoe je het zelf kunt aanpakken.

Jan Gilté is gewezen leerkracht, leerlingbegeleider, pedagogisch coördinator en afdelingshoofd en kan zo bogen op een jarenlange onderwijservaring. Nu is hij nog actief als nascholer, coach en bemiddelaar.