Focus op Taal 2023 - secundair onderwijs - Ronde 1: School aan het woord (11:00 - 12:25)

We vertrekken vanuit de beleidsvisie van onze school om ons inclusief talenbeleid te duiden. Met de instroom van steeds meer anderstalige leerlingen dringt de noodzaak zich op om meer rekening te houden met de noden van ons doelpubliek zonder in te boeten op de onderwijskwaliteit. De voorbije schooljaren ontwikkelden we samen met andere collega’s een traject om de scholen van de scholengroep te ondersteunen bij de ontwikkeling van een talenbeleid. Het doel was om de verschillende types scholen te helpen bij een beginsituatieanalyse van hun school en daaraan tools te verbinden om een talenbeleid op te zetten of het bestaande talenbeleid te professionaliseren. Dit delen we graag met jou!

Karin Heremans, gewezen leerkracht talen, directeur van GO! Koninklijk Atheneum Antwerpen, polarisatiestrateeg, GO-coördinator voor het beleid rond radicalisering en polarisering en Ambassadeur voor het Radicalisation Awareness Network van de Europese Commissie.

Alda Braeken, leerkracht Nederlands, taalcoach en taalbeleidscoördinator van het Koninklijk Atheneum Antwerpen.

Als vervolgschoolcoaches hebben we de taak om leerkrachten te ondersteunen in het lesgeven aan ex-OKAN'ers. Veel van onze tips vertrekken vanuit het taalontwikkelend lesgeven en bevorderen de taalontwikkeling van alle leerlingen in de klas. We deden een bevraging naar de noden bij leerkrachten en verzamelden goede (taal)praktijken binnen onze school. Met een interactieve workshop rond taalontwikkelend lesgeven willen we jou inspireren door de principes uit te leggen, tips te geven en goede praktijken te delen. Onze jaarlijkse taalacties en onze '10 speerpunten taal' maken het talenbeleid concreet, alsook de klemtoon op meertaligheid. In deze sessie maak je kennis met hoe het talenbeleid op Tectura Groenkouter werd vormgegeven en overlopen we de hoofdlijnen van onze jaarlijkse workshop taalontwikkelend lesgeven.

Barbara Gabriëls en Ruben Feys zijn OKAN-vervolgschoolcoaches bij Tectura Groenkouter, waar jaarlijks een groot aantal OKAN-leerlingen doorstromen naar de reguliere afdeling. Zij ondersteunen schoolteams en leerkrachten in het ontvangen van en lesgeven aan ex-OKAN'ers. Op de eigen school gaven zij mee vorm aan het talenbeleid.

Deze sessie zoomt in op het waarom, wat en hoe van woordenschatbevordering in alle vakken. Woordenschat speelt immers een sleutelrol in schoolsucces. Hoe ziet een goede woordenlijst eruit? Welke oefenvormen kan je inzetten om vaktaal en schooltaal te verwerven? We reiken je handvaten aan om woordenschat op een doordachte manier een plaats te geven in je cursusmateriaal.

Ellen Verleyen is leerkracht op de Spectrumschool Campus Plantijn (secundair onderwijs) en vervolgcoach.

Indra Devriendt is leerkracht in OKAN op de Spectrumschool Campus Plantijn en staat daar ook in voor het taalbeleid.  

Op scholen zitten meer en meer taalzwakke leerlingen. Welke digitale tools helpen jou in de klaspraktijk? Welke digitale tools maken jouw leerlingen zelfredzamer? Hoe kunnen digitale tools inclusief onderwijs bevorderen?

Je verkent verschillende digitale tools, applicaties en websites. Ze werken motiverend, activerend en ondersteunend in klassen met taalzwakke leerlingen. De volgende tools komen aan bod: Mentimeter, Wooclap, extensies voor Microsoft en Google, Quizlet, MS Forms, insluitende lezer en dicteerfunctie in Word, DeepL, Microsoft vertaler via gsm, Classroomscreen en live ondertitelen via PowerPoint. Je krijgt de presentatie met tutorials mee, zodat je thuis de tools opnieuw kan uittesten. Neem zeker je laptop mee!

Quinten Noppen heeft meer dan 20 jaar ervaring als leerkracht, was coördinator en leerlingenbegeleider in OKAN-klassen. Momenteel is hij ondersteuner op scholen met (ex-)Okan'ers voor Koba Metropool en IMS Borgerhout. Hij is gespecialiseerd in flexibele leertrajecten, het ontwikkelen van een actueel taalbeleid en het ondersteunen van leerkrachten en directies op scholen met (ex-)anderstaligen.

Verhalen vertellen is een verrijkende en interactieve manier om taal te leren. Je krijgt een introductie van oefeningen en good practices die plezier in taal leren en de behoefte tot spreken bevorderen: ijsbrekers, methodieken om bij je leerlingen of cursisten verhalen uit te lokken en te verrijken, fantasie stimuleren, … steeds zo open en creatief mogelijk en in samenwerking met anderen.

Veerle Ernalsteen is sinds 20 jaar professionele verhalenverteller voor diverse luisteraars. Daarnaast werkte ze als lesgever NT2 in de basiseducatie en was materiaalontwikkelaar en onderzoeker aan het Steunpunt Diversiteit en Leren, UGent. Voor deze sessie put ze uit deze brede poel van ervaring.

Atheneum Heist is een nieuw samengestelde school vanwege een fusie en een herprofilering van het studieaanbod. Zij bouwden een (to)taalbeleid uit dat breed en gemakkelijk inzetbaar is, aansluit bij de zorgvisie en bewust inzet op het verhogen van gelijke onderwijskansen. Een duidelijk afsprakenkader is het vertrekpunt met als doel het bevorderen van de leerkansen en verbeteren van de onderwijsresultaten van élke leerling.

In deze sessie exploreer je hoe een inclusieve klassikale werking een minimale taakbelasting voor jou als leerkracht in de hand kan werken. De verschillen in beginsituatie, voorkennis, interesse en capaciteit bij de leerlingen vormen een uitdaging. Hoe bepaal je welke (taal)doelen op dat moment prioritair zijn? Je krijgt input over hoe meertalige nieuwkomers die instromen na OKAN ondersteund worden door meegroeimaatregelen. De eindverantwoordelijkheid van het leerproces wordt gelegd waar ze hoort: elke leerling blijft verantwoordelijk voor de eigen keuzes en studiemethode en moet zelf actief aan de slag gaan met het talige aanbod in de klas en de feedback van het schoolteam.

Susan Coenen is gestart als leerkracht PAV, Frans en Engels in Centrum deeltijds beroepsonderwijs.
Ze is individueel en klassikaal leerzorgbegeleider (postgraduaat in de leerzorg gevolgd aan CNO) en volgt meertalige nieuwkomers na de OKAN-klas op. Heden is zij overkoepelend beleidsmedewerker leerlingenbegeleiding voor Atheneum Heist.

Leerlingen aan het lezen krijgen is een gekende beslommering. In 2020 ontstond in het Leonardo College in Denderleeuw het idee voor een vakoverschrijdend leesproject dat de gehele school aan het lezen zou krijgen: de leescarrousel. Een ambitieus project, maar eentje met resultaat! Alle leerlingen lazen teksten uit eigen interesse en gaven ook aan het project leuk te vinden. Intussen heeft de carrousel al een aantal keer gedraaid en blijven de leerlingen aan de slag gaan met teksten i.v.m. alle schoolvakken. Je voelt het al kriebelen om dit bij jou op school ook te organiseren, maar weet niet hoe eraan te beginnen? Hoe enthousiasmeer je alle collega’s en leerlingen? Welke teksten kies je? Hoe gaat alles organisatorisch in z’n werk? Geen zorgen, na deze sessie heb jij voldoende handvaten om ook op jouw school een heuse leeskermis te organiseren!

Daan Vandepitte is één van de bedenkers van de leescarrousel, een werkvorm die de hele school aan het lezen krijgt. Hij is tevens oprichter van de ‘Werkgroep Boekentroef’ die lezen in alle vormen promoot over de hele school d.m.v. (knots)gekke ideeën. Leerkracht Engels, Nederlands en Communicatiewetenschappen in 1^ste, 2^de en 3^de graad (ASO, TSO & BSO).

“Leerlingen lezen niet graag… en dus lezen ze niet.” Is dat zo?  Merk jij ook dat slechts enkele leerlingen de tekst lezen die je samen wil bespreken? Ben je op zoek naar werkvormen die alle leerlingen aan het lezen zetten tijdens je les? In deze sessie krijg je drie kant-en-klare lesideeën om je leerlingen mythes, stadssages en literatuurfragmentjes te laten lezen, met daarbij de zekerheid dat iedereen ze effectief gelezen heeft. De werkvormen kunnen natuurlijk ook bij andere teksttypes toegepast worden, zodat jij er de volgende les mee aan de slag kan!

Marleen Vankerckhoven geeft les aan de 2^de graad Nijverheidstechnieken binnen Kogeka. Daarnaast geeft ze de praktijkvakken binnen de lerarenopleiding van Thomas More Kempen, binnen het deeltijdse traject. Werkvormen zoeken die haalbaar zijn en leerlingen ‘doen’ werken is haar tweede natuur. Zij heeft daarnaast een enorme passie voor ‘Leren leren’.

Het is gemakkelijker om leerlingen te motiveren voor taal wanneer ze merken dat leerstof niet enkel te vinden is in (leerwerk)boeken, maar ook in de wereld rondom hen. Door allerlei klasdoorbrekende activiteiten, zoekopdrachten, uitdagende lectuuropdrachten en afwisselende evaluaties ga je mee op zoek om deze klus te klaren. Op die manier wordt taal in jouw klas ook een beetje ‘leefstof’.

Sophie Hannes is leerkracht Nederlands in de tweede graad DO en DG en mentor op het Sint-Claracollege (Arendonk), lerarencoach.