Inspiratiedag 'Scholen voor iedereen: inspireren, leren en transformeren' - Ronde 1 - keuzesessies (10:30 - 12:00)

Nog niet elke leerkracht voelt zich bekwaam om alle leerlingen een inclusieve leeromgeving aan te bieden. (Leer)ondersteuners, begeleiders en directies zijn ook zoekende hoe ze hun team hierin best ondersteunen. In het project ‘Onwijs Onderwijs’ zijn enkele Vlaamse basisscholen alvast op weg om kwaliteitsvol inclusief onderwijs te creëren, samen met diverse partners. Maar welke impact heeft dit? In welke mate voelen leerkrachten zich bekwaam om inclusief te werken? Wat hebben ze daarvoor nodig? Ontdek de eerste inzichten uit het impactonderzoek en de praktijkervaringen uit de scholen op weg naar Scholen Voor Iedereen.

Marijke Wilssens is orthopedagoge en werkt sinds 1999 als docent-onderzoeker aan de Arteveldehogeschool, voor de banaba-opleidingen zorgverbreding & remediërend leren en buitengewoon onderwijs. Daarnaast coördineert en begeleidt ze onderzoeks- en nascholingsprojecten over diversiteit en inclusie. Ze richt zich op diversiteit, binnenklasdifferentiatie, UDL, redelijke aanpassingen, leerlingenbegeleiding, coaching, handelingsgericht en interprofessioneel samenwerken. 

Hoe kan je vanuit onderwijs samenwerken met partners binnen de jeugdhulp? Het afstemmingsnetwerk onderwijs-jeugdhulp brengt onderwijs en jeugdhulp dichter bij elkaar. Vanuit rijke casussen uit de prakijk en onderzoeksinzichten krijg je inzicht in drempels en kansen in de samenwerking tussen deze twee sectoren.

Kathleen Bodvin is senior onderzoeker bij het onderzoekscentrum Toekomstgedreven Onderwijs van de Karel de Grote Hogeschool. Haar onderzoek focust op specifieke ondersteuningsnoden van leerlingen, inclusief onderwijs, welzijn en interprofessionele samenwerking binnen onderwijs. Zij voorziet deze sessie in samenwerking met Marianne Cuypers van het afstemmingsnetwerk jeugdhulp-onderwijs en Bie Melis (KdG).

Te midden van zowel boeiend als woelig vaarwater lijkt het geen overbodige luxe ons kompas doordacht af te stellen zodra signaalgedrag op de radar verschijnt. We laten tijdens deze tocht termen als probleemgedrag of ongewenst gedrag graag achterwege.  Zo komen we echt te weten waarom leerlingen herhaald of acuut gedrag vertonen dat niet aan de normen van gewenst gedrag voldoet. We raadplegen een interdisciplinaire kennisbibliotheek om niet enkel het curriculum, maar ook onze kijk op en benadering van gedrag op een kennisrijke manier te onderbouwen. Zo kunnen we doelgericht acties ondernemen en datgene wat waardevol is, verankeren en daar waar nodig, verfijnen. Leerlingen die via signaalgedrag met ons praten zouden wel eens onze grootste leermeesters kunnen zijn. Laat je inspireren door de gids Katelijne Van Lommel en het reisverslag van GO! Inclusiecampus Wemmel (basisonderwijs).

Katelijne Van Lommel is kinder- en jeugdpsychologe. Door haar verankering in de kinderpsychiatrie, het buitengewoon, gewoon en hoger onderwijs kon ze zich specialiseren in de materie van gedragsmoeilijkheden, kinderpsychiatrische problematieken, onderwijspedagogiek alsook het werken met systemen. Ze is auteur van de boeken ‘Sprekende harten, strijdende zwaarden’ en richt zich naast haar werk in onder meer het type3-onderwijs op de professionalisering van teams in onderwijs en hulpverlening. Caroline Zimmer is directeur van GO! Inclusiecampus Wemmel.

Haal tijdens deze sessie je inspiratie uit Ponton43, een buitengewone school met focus op inclusie. Jongeren met gedrags- en emotionele problemen die het potentieel hebben om een diploma secundair onderwijs te behalen, maar vastlopen in het huidige systeem, worden begeleid naar re-integratie in het reguliere onderwijs. Deze jongeren kunnen ondanks voldoende verstandelijke mogelijkheden, ondanks de wil om het goed te doen en de inzet van de scholen, het reguliere onderwijs (tijdelijk) niet aan. Ponton43 wil voor deze jongeren een ondersteunend platform en veilige haven zijn. Met veel aandacht op BUITEN leren worden de grenzen van het klaslokaal verlegd en gaat men in samenwerking met reguliere scholen op zoek naar leerplekken waar leerlingen de leerdoelen kunnen bereiken. Haal uit dit eerlijke verhaal waardevolle handvaten en concrete tips om binnen je eigen context toe te passen.

David Bruyninckx spreekt vanuit zijn ervaring in het werken met jongeren die moeilijk hanteerbaar gedrag stellen. Enerzijds was hij als therapeut en leerkracht 10 jaar werkzaam in een psychiatrische instelling waar hij ervaringsgericht leren buiten de therapielokalen vooropstelde in de omgang met jongeren. Nu is hij directeur van Ponton43, een school voor buitengewoon secundair onderwijs (type 3, OV4). Maarten Simons is hoogleraar en pedagoog aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van KU Leuven.

Sinds september 2017 bieden Kristus Koning en Maria Middelares een samenwerking aan tussen het buitengewoon en regulier lager onderwijs. Kinderen met een type 9 attest (ASS) kunnen op de campus van het regulier onderwijs les volgen. Er wordt afhankelijk van de mogelijkheden van de kinderen aangesloten bij een reguliere klasgroep en waar nodig wordt er in kleine groep onderwijs aangeboden. Stap mee in dit eerlijke verhaal over de valkuilen en successen van deze samenwerking.

Bo Moyaert is directeur van basisschool voor buitengewoon onderwijs Kristus Koning. Kathleen Boden is coördinator van de type 9 werking van de reguliere basisschool Maria Middelares. Liesbet Claeys is onderzoeker verbonden aan de onderzoeksgroep Didactica van de Antwerp School of Education (Universiteit Antwerpen) en de onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek (KU Leuven). Vanuit haar achtergrond als leerkracht lager onderwijs en onderwijspedagoog wil ze via onderzoek bijdragen aan het zetten van stappen richting een inclusief onderwijssysteem.

‘Belonging’ in de kleuterklas ... Het klinkt romantisch, maar de praktijk leert dat het samenleven tussen al die verschillende individu’s in een klas vuurwerk kan opleveren! Hoe kunnen kleuters samen een ‘groep’ vormen en goede relaties met elkaar opbouwen? En hoe kan je als leerkracht de kleuters stem, keuze en eigenaarschap (‘agency’) geven in hun sociale relaties in de klas? Duik mee in de bevindingen van een collaboratief onderzoek in de kleuterklas en ontdek praktijkverhalen, didactische werkvormen en het theoretisch kader rond belonging.

Hannah Andries is reeds 15 jaar kleuterleerkracht in de superdiverse Sint-Jansschool in centrum Leuven. Zij werkt al meer dan 10 jaar in co-teaching in een derde kleuterklas, waaronder de laatste twee jaren in een groeinest (kleuterklas 1 – 2 – 3 samen). Caroline Vancraeyveldt is lerarenopleider en praktijkonderzoeker in de expertisecentra Education & Development en Inclusive Society van UC Leuven-Limburg.

Hoe komt het dat sommige kinderen moeiteloos kunnen plannen, volhouden en flexibel omgaan met veranderingen, terwijl andere leerlingen daar meer moeite mee hebben? Het antwoord ligt vaak in de executieve functies: de regelfuncties van ons brein die gedrag, aandacht en emoties sturen. Tijdens deze workshop ontdek je hoe beweging, ritme en spel een krachtige motor kunnen zijn voor de ontwikkeling van deze functies. Want wat in het lichaam gebeurt, heeft rechtstreeks invloed op het brein. Duik in de boeiende wisselwerking tussen lichaam en geest en maak op een heldere en toegankelijke manier de link tussen wetenschap en praktijk. Maak kennis met een mix van praktische werkvormen, inzichten en ervaringsgerichte opdrachten die je meteen kunt toepassen in je klas of sportomgeving en waarmee je tegelijkertijd ook leerplandoelen bereikt.

Rik Op de Beeck werkt als kinesitherapeut in het buitengewoon onderwijs type 2 in de Bremberg in Molenstede. Daarnaast is hij voetballeraar voor kinderen van 7 tot 12 jaar en een gewaardeerd leercoach bij Voetbal Vlaanderen. Vanuit al deze ervaringen begeleidt hij kinderen en jongeren bij wie leren, bewegen en gedrag nauw samenhangen.

Hoe maak je de overstap van kinderopvang naar gewoon onderwijs haalbaar voor jonge kinderen met extra ondersteuningsnoden? In deze sessie wordt Tina OpStap, een nieuw project van Villa Clementina, voorgesteld. Het project vertrekt vanuit het Educare-principe, dat zorg en leren als gelijkwaardige en onlosmakelijk verbonden componenten van de ontwikkeling van jonge kinderen beschouwt. In de sessie wordt toegelicht hoe Educare theoretisch een brug vormt tussen onderwijs en welzijn en hoe deze in Vlaanderen nog vaak als gescheiden domeinen functioneren. Tina OpStap concretiseert deze visie door een geïntegreerde aanpak te ontwikkelen van onderwijs en zorg. Zo wordt ingezet op preventie van vroege schooluitval en op het creëren van inclusieve leeromgevingen vanaf de start.

Sara Nijs is orthopedagoog en hoofddocent, verbonden aan KU Leuven en Mieke De Strooper is pedagogisch verantwoordelijke bij Villa Clementina.

In deze interactieve workshop krijg je een eerlijke getuigenis van de zoektocht naar afstemming en samenwerking tussen de school, het leersteuncentrum en de andere betrokken partners. Verwacht geen droge theorie, maar wel praktijkgerichte inzichten, inspirerende voorbeelden en ruimte voor uitwisseling. Samen zetten we stappen van afstemming naar échte impact op de inclusieve klaspraktijk en schoolcultuur.

Mieke Quirijnen is directeur van Leersteuncentrum Kempen waar met 155 scholen van het Katholiek Onderwijs wordt samengewerkt aan inclusief onderwijs. Ze startte haar loopbaan in het buitengewoon onderwijs voor jongeren met ASS van waaruit ze mocht pionieren als GON-begeleider voor jongeren met ASS. Ze maakte ook deel uit van de Commissie Inclusief Onderwijs. Evy Van Looy is directeur van lagere school de Waaier in Kasterlee.

Ouders geven aan regelmatig te horen waarom hun kind met specifieke noden niet welkom is (excluses) en krijgen soms weinig kansen om inclusie te realiseren. De impact van excluses op kinderen/jongeren en hun ouders is groot. Hoe zorgen we voor inclusie met een open blik en goede samenwerking? Hoe krijgt elk kind, elke jongere gelijke kansen? In deze sessie ontdek je hoe je excluses ombuigt naar gelijke kansen en hoe je een constructieve samenwerking kan hebben met ouders. Met de praktische tools en inspiratie kan je direct aan de slag om gelijke kansen waar te maken. Maak het verschil en bouw mee aan inclusie!

Eva Van Den Broeck en Marie Boz van Ouders voor inclusie.

In deze sessie word je meegenomen in de wereld van neurodiversiteit, een visie op verschillen die afstapt van het ‘stoornisdenken’ waarop het zorgbeleid van vele scholen nog steeds is afgestemd. Maak kennis met hoe een meer inclusieve kijk op variatie in de manier van denken, leren en verwerken toch niet haaks hoeft te staan op het aanbieden van redelijke aanpassingen die realistisch gezien soms broodnodig blijven binnen de context van het regulier onderwijs. Leer hoe je leerlingen en hun ouders eigenaarschap kan geven en mee kan laten denken over hun functioneren en hun noden om op deze manier niet te vertrekken vanuit hun ‘afwijkingen’, maar wel vanuit hun eigenheid. Ontdek hoe je als school de mindshift kan maken om te handelen vanuit samenwerking in plaats van vanuit stempels.

Wim Tops is neurolinguïst en doctor in de psychologie. Hij stond zelf geruime tijd voor de klas en werkte als zorgcoördinator in het secundair onderwijs. Hij werkt nu als docent aan de Master Basisonderwijs van UHasselt en als senior onderzoeker in het onderzoekscentrum Toekomstgedreven Onderwijs van KdG waar hij onderzoek doet naar leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Klasmanagement, redelijke aanpassingen en neurodiversiteit zijn zijn belangrijkste onderzoekstopics.