Themadag Taal in de klas: met effectieve taaltrajecten aan de slag in het basisonderwijs - Praktijkronde 3 (13:15 - 14:30)

Resultaten uit recent onderzoek tonen ons dat het niveau van begrijpend lezen in ons lager en secundair onderwijs sterk achteruit is gegaan. Het is een misvatting te denken dat het begrijpend leesonderwijs start in de lagere school. Begrijpend lezen wordt voorbereid door begrijpend luisteren in de kleuterschool en eerste graad van het lager onderwijs. Voorlezen heeft een positieve invloed op de algemene taalontwikkeling van kleuters. Door rijke teksten breidt hun woordenschat uit en leren ze een complexere taal kennen dan de dagdagelijkse taal. Onderzoek bij kleuters laat ook zien dat je de mondelinge taal sterker maakt wanneer je voor, tijdens en na het lezen in interactie gaat. En dat betekent zowel jij als leerkracht met de kleuters, als de kleuters onderling. Bovendien komen kleuters op deze manier tot een sterker leesbegrip. Interactief voorlezen blijkt zowel in kleine groep als klassikaal bijzonder effectief en een must voor kinderen met specifieke noden. Door met kleuters in interactie te gaan over het verhaal stimuleer je hun denken, verhoog je de betrokkenheid, leer je hen reflecteren en creëer je een omgeving waar veel spreekkansen worden gegeven wat leidt tot een dieper tekstbegrip en een sterkere taalvaardigheid.

Wil jij leren hoe interactief voorlezen succesvol, motiverend en effectief kan zijn? Kan je niet wachten om de do’s en dont’s te leren kennen? Kijk je ernaar uit om denkstimulerende vragen te leren stellen en rijke teksten te selecteren? Ben jij benieuwd hoe je interactief voorlezen als leerkracht én als team in de praktijk kan omzetten? Dan is deze sessie zeker en vast iets voor jou!
Je zal heel wat bouwstenen van effectieve taaltrajecten herkennen maar we zoomen in op Bouwsteen 3 (Mondelinge taalvaardigheid).

Doelgroep: (Zorg)leerkrachten uit het kleuteronderwijs en de 1ste graad lager onderwijs, zorgcoördinatoren, directies en ook leerkrachten buitengewoon onderwijs zijn welkom!

Annelies Stiers verzorgt nascholingen rond begrijpend luisteren en begrijpend lezen. Ze is ook zorgcoördinator en onderzoeker taal en ouderbetrokkenheid aan hogeschool PXL. Ze werkte reeds mee aan leesproject MILO (Motiverend Inclusief LeesOnderwijs), project Taalrijk Kansrijk, project MEER taal voor elke kleuter en project Limbotaal (Ouders als gelijkwaardige partner op vlak van taalstimulering).

In je kleuterklassen stel je vast dat er een grote diversiteit is in taalontwikkeling bij de peuters en kleuters. Met een schooleigen en effectief taalbeleidsplan wil je er alles aan doen om de kloof zo vroeg mogelijk te dichten.

We bestuderen een case en filmfragmenten van een bestaande school om in dialoog te gaan met elkaar over goede klaspraktijken en openliggende kansen in de peuter- en kleuterklas. We kijken naar beleidsmatige keuzes voor taalmonitoring, ondersteuningsmodellen en professionalisering (Bouwsteen 6 van de Taalintegratietrajecten: ‘Monitoring en ondersteuning’).

In deze korte werkwinkel raken we aan de belangrijkste beleidskeuzes voor het uitdenken en uitvoeren van een cyclisch en schoolspecifiek taalintegratietraject voor kleuters die extra taalsteun nodig hebben. Hoe kan je het team ervoor begeesteren? Welke keuzes maak je in het meerlagig ondersteuningsmodel? Welke begeleiders zet je in voor de verschillende lagen? Welke succesvolle externe samenwerkingen kan je aangaan? Hoe kunnen keuzes voor ouderparticipatie leiden tot betere taalresultaten van de kleuters? Welke beleidskeuzes maak je na de screening en observaties? Hoe kan je die keuzes verankeren op de klasvloer? Hoe zorg je voor evaluatie en borging van je taalbeleid?

Doelgroep: Directie, beleidsmedewerkers, zorgcoördinatoren, zorgleerkrachten, kleuteronderwijzers.

Jella Di Perna was lerares, lector aan de PXL en Arteveldehogeschool, vorser vakdidactiek Nederlands aan de UA en de UGent, nascholer talenbeleid, pedagogisch begeleider en schooldirecteur. Ze heeft vooral expertise opgebouwd rond taalontwikkeling, taalvaardigheidsbevordering en talenbeleid in het basisonderwijs, secundair en hoger onderwijs.

In een klas waar ieder kind de kans krijgt om te groeien, is een doordachte, warme en krachtige aanpak essentieel, zeker voor leerlingen met een vluchtverhaal en/of migratieachtergrond. Een open en warm onthaal, gecombineerd met duidelijke basisstructuren, biedt hen de veiligheid die nodig is om tot leren te komen.
Welbevinden vormt de kern van een krachtig leerklimaat. Wanneer kinderen zich gezien en gesteund voelen, ontstaat ruimte voor groei. Dit vraagt om een gezonde balans tussen structuur en flexibiliteit, waarin doelgerichte instructie en bewuste pedagogische handelingen een stevige basis leggen voor hun ontwikkeling.
Taalverwerving speelt hierin een sleutelrol. Taal is niet alleen een middel om te communiceren, maar ook een brug naar begrip, kennis en verbondenheid. Door rijke taalervaringen te bieden binnen een veilige en stimulerende omgeving, ondersteunen we niet alleen de cognitieve ontwikkeling, maar ook het zelfvertrouwen en de sociale integratie van deze leerlingen.
Tijdens deze sessie verkennen we hoe een positief klimaat, duidelijke routines, doelgerichte taalondersteuning en effectieve didactiek bijdragen aan het vergroten van onderwijskansen voor kinderen met een vluchtverhaal en/of migratieachtergrond. Samen zoeken we naar haalbare en impactvolle strategieën om hen optimaal te ondersteunen in hun taalontwikkeling en brede groei.
Laten we samen bouwen aan een klas waar taal een sleutel is tot kansen en elk kind zich thuis voelt en tot bloei kan komen!

Je zal heel wat bouwstenen van effectieve taaltrajecten herkennen maar we zoomen in op Bouwsteen 1 (Meerlagig ondersteuningsmodel).

Doelgroep: (Zorg)leerkrachten uit het basisonderwijs, directies en beleidsmedewerkers, CLB-medewerkers en pedagogische begeleidingsdiensten

Ayse Cetin is leerkracht, ervaringsdeskundige en oprichter van ‘Spiegelgeluk’. Als leerkracht met een migratieachtergrond en ruim 20 jaar ervaring in het lesgeven aan kinderen met een vluchtverhaal en/of migratieachtergrond, weet ze als geen ander wat het betekent om op te groeien in een kwetsbare omgeving. Haar missie is helder: elk kind verdient een veilige omgeving waarin het kan groeien en zijn volledig potentieel kan bereiken.

In deze sessie duiken we in recente inzichten over effectieve leesdidactiek en zoeken we samen naar antwoorden op prangende vragen rond de leesstart. Bijvoorbeeld: Hoe leer je letters het best aan? Waarom oefen je met teksten én met woorden en waarom is spelling belangrijk voor het lezen? Ook ontdek je welke rol kennis en woordenschat speelt bij het leren lezen. Met praktijkvoorbeelden en inzichten uit onderzoek (www.lesinlezen.be; www.taaltrajecten.be) krijg je handvatten om je leesdidactiek in het eerste leerjaar te versterken.
Je zal heel wat bouwstenen van effectieve taaltrajecten herkennen maar we zoomen in op Bouwsteen 4 (Schriftelijke vaardigheden).

Doelgroep: (Zorg)leerkrachten en ondersteuners uit het eerste leerjaar

Dr. Astrid Geudens is als onderzoeker taal- en leesdidactiek verbonden aan de onderzoeksgroep Mens en Welzijn van Thomas More. Met haar onderzoek wil ze inzicht geven in factoren die de leesontwikkeling beïnvloeden en bijdragen aan effectief en stimulerend (voorbereidend) taal- en leesonderwijs voor elk kind.

Tijdens deze sessie wordt duidelijk hoe in Stedelijke Basisschool De Wereldreiziger een heldere taalvisie het startpunt is voor succesvolle taaltrajecten waar het hele team achter staat. Vanuit een algemene visie op personeelsbeleid en een specifieke taalvisie voor het versnellen van leerlingen met een taalachterstand werkt het team doelgericht, gemotiveerd en ambitieus trajecten uit. De trajecten zijn intensief, de inzet groot en de resultaten mogen gezien worden.
Je zal heel wat bouwstenen van effectieve taaltrajecten herkennen maar we zoomen in op Bouwsteen 6 (Monitoring en ondersteuning).

Doelgroep: Elke onderwijsprofessional die met een taalvisie of met taalintegratietrajecten aan de slag wil. Zowel voor de beleidsmaker als voor de leerkracht valt inspiratie te halen in deze sessie.

Jef Groffen is nu acht jaar directeur van De Wereldreiziger. Binnen de school heeft hij echter alle watertjes doorzwommen. Hoe dan ook: hij blijft vooral onderwijzer. Verder staat hij bekend om het blijvend investeren in het werkgeluk van zijn team in combinatie met een ambitieuze praktijk die een kansenmachine moet zijn voor de zeer diverse en uitdagende leerlingpopulatie uit de grootstedelijke context. Hij noemt zichzelf onderwijsdromer.

Lieve Van Genechten neemt je mee in het proces dat zij als Taal+ school doorlopen hebben in het opzetten van een taalbeleid, het ontwikkelen van taaltrajecten en de implementatie ervan in de school. Ze licht toe hoe het hele schoolteam meegenomen werd in dit verhaal met het oog op teambetrokkenheid én teamgedragenheid.

Doelgroep: Leerkrachten, zorgcoördinatoren, directie

Lieve Van Genechten is directeur van KSD Den Hulst.