De kracht van Educatie voor Duurzame Ontwikkeling op school: van prikkel tot praktijk - Keuzeronde 1 (uitgebreid) (12:45 - 13:30)

In onderwijs is er steeds meer aandacht voor wat huidige en toekomstige generaties nodig hebben om lokale en wereldwijde duurzaamheidskwesties het hoofd te kunnen bieden. Onze jongeren hebben met wekelijkse stakingen voor het klimaat aangegeven dat ze zich zorgen maken over zaken zoals klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. De gevolgen daarvan worden ook steeds duidelijker met hittegolven, bos- en heidebranden en overstromingen als tastbaar bewijs. Hoe kan je als leraar of opvoeder ingaan op de roep om actie van je leerlingen? Via educatie voor duurzame ontwikkeling (EDO) kan je de actiecompetentie van je leerlingen ondersteunen. Jouw EDO-praktijken helpen hen opgroeien tot een positieve generatie die in staat en bereid is om hun steentje bij te dragen. Je sterkt hen om weloverwogen beslissingen te nemen voor een duurzamere wereld. Zo zijn je leerlingen beter gewapend om te blijven bijdragen aan een goed leven voor huidige en toekomstige generaties lokaal en wereldwijd zonder de natuurlijke bronnen uit te putten. In deze sessie ga je dieper in op wat actiecompetentie precies is en hoe je via EDO de ontwikkeling van actiecompetentie kan ondersteunen bij je leerlingen. We denken daarbij samen na over de stap van theorie naar praktijk.

      Wanda Sass startte in 2017 als onderwijsonderzoeker (onderzoeksgroep Edubron-UA) na 28 jaar als leraar in het secundair onderwijs.
De voorbije vijf jaar werkte ze aan een doctoraat over actiecompetentie als leeruitkomst van educatie voor duurzame ontwikkeling, waarvan ze de resultaten graag deelt met de onderwijspraktijk.

De rol van de leerkracht in het onderwijs is ongetwijfeld belangrijk voor het leerproces van leerlingen. De onderwijspraktijken in EDO, die de leerkracht in de klas toepast, kunnen de actiecompetenties van de leerlingen betreffende duurzaamheidsproblemen stimuleren. Uiteraard zijn niet alle onderwijspraktijken een bijdrage aan de actiecompetentie die leerlingen zullen ontwikkelen in EDO. Holistische, pluralistische en actiegerichte benaderingen in EDO zijn cruciaal voor de ontwikkeling van de actiecompetentie van leerlingen. In deze sessies krijg je deze benaderingen met hun betekenissen uitgestippeld en illustreren we op welke manier je ze in de klas kan implementeren. De onderzoeksresultaten tonen aan dat een minderheid van de Vlaamse leerkrachten holistische, pluralistische en actiegerichte onderwijspraktijken toepassen, maar dat deze voor de meesten een grote drempel inhouden. Daarnaast nemen we ruim de tijd om te kijken hoe je als leerkracht deze onderwijspraktijken kan herkennen en hoe je er op kunt inzetten om EDO te verankeren binnen je klas. Tenslotte lichten we alvast een tipje van de sluier van hoe edoschool.be jullie als schoolteam kan ondersteunen bij het in praktijk brengen van EDO.

      Eleni Sinakou startte in 2018 als onderwijsonderzoeker (onderzoeksgroep Edubron-UA) na een paar jaar als kleuterleidster gewerkt te hebben.
De voorbije  vier jaar werkte ze aan een doctoraat over krachtige leeromgevingen in educatie voor duurzame ontwikkeling, waarvan ze de resultaten graag deelt met de onderwijspraktijk.

Tijdens deze sessie ga je dieper in op het conceptueel kader van een EDO-effectieve school, het resultaat van de vijfde onderzoekslijn van VALIES. Dit kader omvat acht organisatiekenmerken die bijdragen aan de EDO-effectiviteit van een schoolorganisatie: duurzaam leiderschap, middelen van de school, pluralistische communicatie, ondersteunende relaties, collectieve effectiviteit, aanpasbaarheid, democratische besluitvorming en gedeelde visie. Aan de hand van conceptuele, kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksresultaten worden deze kenmerken en hun rol in EDO-effectiviteit besproken. Daarnaast wordt er ruim de tijd genomen om te kijken hoe je als school deze kenmerken kan herkennen en hoe je er op kunt inzetten om EDO te verankeren binnen je school en je organisatie.

      Dries Verhelst is post-doc onderzoeker aan de universiteit van Antwerpen, verbonden aan de onderzoeksgroep Edubron. In oktober 2021 verdedigde hij zijn doctoraat over de kenmerken van een EDO-effectieve schoolorganisatie. Zijn onderzoeksinteresse is gericht op schoolbeleid en effectiviteit binnen educatie voor duurzame ontwikkeling. Hij is daarnaast ook werkzaam op het TIMSS-repeat project.

Jongeren brengen een groot deel van hun tijd door op school. Initiatieven binnen educatie voor duurzame ontwikkeling focussen zich dan ook vaak op leerling- en schoolniveau. Weinig aandacht gaat hierbij naar de invloed van de sociale omgeving. Hoewel er nog maar weinig onderzoek naar gedaan is, tonen enkele recente studies aan dat ook ouder(s) belangrijk zijn bij de ontwikkeling van milieu-attitudes en gedragingen. Maar kan je dit ook doortrekken naar attitudes en gedragingen met betrekking tot duurzaamheid in het algemeen? Deze onderzoeksessie van VALIES gaat na in hoeverre ouder(s) een rol (kunnen) spelen binnen educatie voor duurzame ontwikkeling. Er wordt hierbij vertrokken vanuit een theoretisch kader waar de socialisatieprocessen binnen het gezin centraal staan.

      Sari Verachtert is doctoraatsonderzoeker aan de faculteit sociale wetenschappen van de Universiteit Leuven. Zij maakt deel uit van de onderzoeksgroep Centrum voor Politieke Wetenschappen. Haar huidige wetenschappelijke interesses gaan voornamelijk uit naar attitudes en gedragingen gerelateerd aan milieu- en andere globale problemen bij zowel jongeren, ouders als leraren.