Leer ze (liever) lezen! - Keuzesessie reeks 1 (10:50 - 12:05)

Dat lezen een sleutelvaardigheid is op school en ook breder voor het participeren aan het dagelijkse leven in onze hedendaagse maatschappij, staat buiten kijf. Talrijke studies wijzen er immers op dat goed en graag lezen samenhangt met schools en maatschappelijk succes. Bovendien blijkt uit deze studies dat een leesbevorderend klimaat in de klas en op school cruciaal is om op een positieve manier te sleutelen aan de leesmotivatie en leesvaardigheid van leerlingen. Een sterk uitgewerkt leesbeleid vormt daarbij een belangrijke meerwaarde. In deze sessie zoomen we in op de bouwstenen van een goed leesbeleid en een mogelijke praktische uitwerking ervan.

Iris Vansteelandt is lector en onderzoeker aan de AP Hogeschool Antwerpen (departement Onderwijs en Training) en ook verbonden aan de onderzoeksgroep Taal, Leren en Innoveren (UGent).

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten kleuter- en lager onderwijs, zorgcoördinatoren, directies en beleidsmedewerkers)

Als bijna alle kinderen een voldoende niveau halen voor begrijpend/studerend lezen aan het einde van de basisschool, dan hebben we goed werk geleverd en een essentieel doel bereikt. Onderzoeken tonen aan dat we deze doelstelling niet echt (meer) halen. Daar zijn verschillende oorzaken voor. Hierop gaat deze sessie niet (nauwelijks) in. Wat dan wel? Er wordt een leerlijn van 4 tot 12 jaar geschetst met concrete tools. De implementatie van deze leerlijn kan in uw school ervoor zorgen dat deze doelstelling wel voor een meerderheid van de kinderen wordt gehaald. Do's (en dont's) voor de kleuterschool en alle graden van de lagere school worden toegelicht.

Fons Exelmans is gewezen opleidingsverantwoordelijke van de banaba’s buitengewoon onderwijs en zorgverbreding en remediërend leren in Limburg/coach van/voor leerkrachten en scholen.

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten kleuter- en lager (buitengewoon) onderwijs, zorgcoördinatoren, directies en beleidsmedewerkers)

Van het belang van lezen hoeven we niemand meer te overtuigen. Kinderen die veel lezen, hebben een grotere woordenschat dan kinderen die weinig lezen én hebben meer inzicht in de opbouw van teksten. Met een hogere leesvaardigheid worden bovendien ook andere vakken toegankelijker en kunnen kinderen hun talenten beter ontwikkelen. Lezen is kortom van cruciaal belang.

Door elke dag één kwartier vrij te lezen, ontstaat een echt leesritueel op school.

Wij bieden een praktijkvoorbeeld aan van Kwartierlezen op onze school. We halen onze inspiratie uit de navormingen die we bij Kwartiermakers (o.l.v. Daniëlle Daniels) volgen.

Ingrid van Hoof en Birgitta Van Alsenoy zijn allebei leerkracht lager onderwijs. Ze hebben jarenlang ervaring als klasleerkracht en zijn op hun school de trekkers van de werkgroep Boekpromotie. Sinds schooljaar 2016-2017 stapten ze als school mee in het project ‘Kwartierlezen’.

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten lager (buitengewoon) onderwijs 2^de en 3^de graad en zorgcoördinatoren)

Door het (blijvend) worstelen met technisch lezen komen sommige leerlingen niet tot leesbegrip en liggen demotivatie en frustratie op de loer. Hoewel zij houden van verhalen en leergierig zijn laten zij lesmateriaal liever links liggen.

In deze sessie focussen we op wat leerlingen wel kunnen en zoeken we vanuit deze sterktes naar andere toegangswegen om hen tot (beter)lezen te brengen. Concreet besteden we aandacht aan

• de kracht van én schrijven én lezen;
• het werken met extra visuele en motorische ondersteuning;
• het aanbieden van routines;
• het aanbieden van functionele en motiverende lees- en/of schrijfopdrachten waarin het technische aspect van lezen verstopt zit en waaraan een leerling plezier beleeft.

In het aanbod worden aspecten van  methodes als Connect, Taal in blokjes, Flits, Grip op lezen, Bliksemlezen, de Alfabetcode, Begeleid hardop lezen, Tijgerlezen, enz. verwerkt.

Ria Van den Eynde studeerde taal– en letterkunde aan UA en doceert didactiek Nederlands aan studenten Lager Onderwijs (KDG). Verder verzorgt ze ook de module ‘Hardnekkige lees-en spelproblemen‘ aan studenten Banaba Zorgverbreding. Haar interesse gaat uit naar het zoeken van goed theoretisch onderbouwde werkvormen die kinderen brengen tot (leren) lezen en tot het ontdekken van  jeugdliteratuur. Kinderen met leesmoeilijkheden toch aan het lezen te krijgen, is hierbij een belangrijke uitdaging.

Gelieve voor deze sessie het volgende mee te brengen, aub:

• een kopie vaan een (technisch) leeslesje met werkboek van de taalmethode waarmee u werkt. De keuze mag bepaald zijn door een les waarbij u zelf moeilijkheden ondervonden heeft of waarbij u tips wenst;
• een paar insteekhoesjes en stiften om op documenten te werken.

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten lager onderwijs en zorgcoördinatoren)

Kan je met kleuters diep graven in boeken? Ja hoor, dat kan. In deze sessie leggen we een aantal mooie boeken voor en onderzoeken we samen hoe je in deze boeken kan duiken samen met je kleuters. Er zijn zoveel mooie boeken; het is de moeite om kleuters te laten kennismaken met vele facetten van de tekst, de prenten, de emoties, het verhaal, … Zo kom je verder dan: ‘Nu maken we bij dit verhaal een mooie tekening’.

Ilona Plichart heeft ruime ervaring met moeilijke lezers en hoe die naar boeken te brengen. Ze heeft ervaring als leesbevorderaar, redacteur, trainer en leidinggevende. Nu is ze actief als zelfstandig trainer en coach. Expertises: moeilijke lezers, praten over boeken…

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten (buitengewoon) kleuteronderwijs en zorgcoördinatoren)

Begrijpend lezen is een zorgenkindje geworden: de leerlingen doen het niet zo graag en ook niet meer zo goed en teksten zijn vaak niet aangepast aan de actualiteit of aan hun leefwereld. Bovendien verwerven leerlingen onvoldoende de moeilijkere leesstrategieën, zoals een tekst samenvatten of verbanden leggen… De remedie is daarmee gegeven: werken met actuele teksten op verschillende leesniveaus, meervoudige intelligentie aanspreken en regelmatig en gericht leesstrategieën oefenen waarvan wetenschappelijk bewezen is dat ze werken.

Deze sessie omvat theorie, observatie, discussie en praktische oefeningen:

• Inzoomen op de didactiek van begrijpend lezen: welke leesstrategieën werken effectief? Wat is de impact van modellerend lesgeven? Wat bepaalt het niveau van een tekst voor het leesbegrip? Hoe differentiëren?
• Introductie Nieuwsbegrip: wekelijks teksten over een actueel onderwerp met opdrachten en instructies voor de leraar. Werken met stappenplan, woordhulp, leesstrategieën, denkactiviteiten, tools voor het digibord, filmpjes… Differentiëren via twee of drie leesniveaus.

Jan T’Sas, praktijkassistent Nederlands in de lerarenopleiding en docent Taal en Leren aan de Universiteit Antwerpen, coördinator van Nieuwsbegrip Vlaanderen. Expertise als leraar tso-bso, wetenschappelijk onderzoeker bij Karel de Grote Hogeschool.

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten lager onderwijs 2^de en 3^de graad)

Voorlezen is belangrijk voor de taalontwikkeling van kinderen. Hun woordenschat groeit, het stimuleert de sociale ontwikkeling en bevordert het schools presteren. Daarenboven versterkt het de relatie tussen ouder en kind. Zijn alle ouders zich echter bewust van deze voordelen? Lezen ouders uit meertalige gezinnen evenveel voor als eentalig Nederlandstalige ouders?

Uit resultaat van een onderzoek (naar het voorleesgedrag van eentalige en anders- of meertalige ouders van kleuters uit Groot-Antwerpen-Bachelorproef Alanis Mariën) blijkt dat veel ouders voorlezen aan hun kinderen, maar dat het toch belangrijk blijft om ouders te stimuleren om vroeg en regelmatig voor te lezen. Als eentalige en meertalige ouders meer ingelicht worden over het nut van voorlezen in functie van taalstimulering, zouden ouders aangezet worden om meer voorleesmomenten in te plannen.

De resultaten van dit onderzoek worden gekoppeld aan een boekenproject dat uitgevoerd werd in Freinetschool De Regenboog in Turnhout. 

Je leert o.a. meertalige voorleessessies uitwerken in samenwerking met ouders.

Charlotte Mostaert is logopedist en werkt als docent en onderzoeker aan de opleiding Logopedie en Audiologie van Thomas More. Ze is ook coördinator van het postgraduaat Meertaligheid voor logopedisten.

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten en zorgcoördinatoren kleuteronderwijs)

Moet je het leesniveau van (alle) leerlingen toetsen? Niet als het resultaat daarvan is dat je de leerlingen terroriseert met het behalen van een steeds hoger leesniveau. Wel als je te weten wil komen wat de zwakke lezers nodig hebben om te (kunnen) groeien in hun lezen. Het is een feit dat de leesontwikkeling veel langer doorloopt dan de periode die gedekt wordt door de oude AVI-leeskaarten van 1994.

In deze sessie gaan we dieper in op de stelling dat leestoetsen slechts zinvol zijn als ze de basis vormen van de groei van de individuele leerling. Waar de leesontwikkeling vlot verloopt, hoeft er niet noodzakelijk getoetst worden. Waar toetsen nodig is, pleiten we ervoor om recente en goed genormeerde toetsen te gebruiken die toelaten om de groei van leerlingen over de grenzen van alle leerjaren in kaart te brengen.

Daarnaast geven we concrete tips hoe je de leesontwikkeling van alle leerlingen kunt bevorderen door hun eigenaar te maken van hun leesproces.

Lieven Coppens is onderwijzer en klinisch ontwikkelingspsycholoog. Hij heeft jarenlange ervaring met leer- en ontwikkelingsstoornissen. Lieven is eigenaar van de Nieuwsbrief Leren, auteur van het boek ‘AVI-binnenstebuiten’, gecertificeerd trainer ‘Leren zichtbaar maken’.

(deze sessie is geschikt voor leerkrachten lager (buitengewoon) onderwijs, zorgcoördinatoren, directies en beleidsmedewerkers)