De eerste eeuw van de boekdrukkunst in Europa. Een nieuw medium wordt volwassen (1455-1540)

In 1454 legde Joannes Gutenberg in het Duitse Mainz het eerste gedrukte boek op de pers.
De boekdrukkunst was  een revolutionaire techniek waarvan de reikwijdte moeilijk kan worden overschat. Maar de functionele mogelijkheden en de commerciële consequenties van die revolutie werden maar gaandeweg duidelijk. Visueel grepen de eerste drukkers vooral terug naar boeken zoals iedereen ze toen kende: in de vorm van al dan niet verluchte handschriften.
In zijn college behandelt de spreker de wijze waarop het gedrukte boek zeer geleidelijk een eigen esthetiek en functionaliteit ontwikkelde. De parallellen met de overgang die we vandaag zelf beleven, van het gedrukte naar het digitale medium, zijn opvallend.

Programma

Een overzicht van de ontwikkeling van het gedrukte boek in Europa tijdens de eerste eeuw van de boekdrukkunst, met aandacht voor de evolutie van techniek en vormgeving en voor de economische en maatschappelijke gevolgen van het nieuwe medium.

Doelstellingen

De deelnemers kunnen:

• de eigenheid van Gutenbergs uitvinding inschatten door de typografie te vergelijken met het handschrift en de xylografie, en door een goed begrip van het centrale begrip ‘oplage’;
• in het werk van Johannes Gutenberg de spanning uitleggen tussen revolutionaire techniek en archaïsche vormgeving;
• een overzicht geven van de wijze waarop de boekdrukkunst zich voor 1500 verspreidde over het Europese continent;
• de evolutie van de Europese typografie schetsen aan de hand van de termen incunabelen en postincunabelen;
• verklaren hoe de vroegste sporen van de boekdrukkunst uitgroeiden tot een hype onder bibliofiele verzamelaars;
• incunabelen en vroeg-16de-eeuwse werken opzoeken in de geëigende naslagwerken (op papier en digitaal);
• de parallellen zien tussen de opkomst van de boekdrukkunst en de mediarevolutie in de 21ste eeuw.

Doelgroep

Leerkrachten geschiedenis tweede graad en alle andere belangstellenden.

Begeleiding

Pierre Delsaerdt is hoogleraar aan het Departement Geschiedenis van de Universiteit Antwerpen, waar hij onder meer Geschiedenis van de Nederlanden en Geschiedenis van het gedrukte boek doceert. Zijn onderzoek richt zich op de geschiedenis van de typografische vormgeving, de geschiedenis van bibliotheken en de geschiedenis van de bibliofiele verzamelcultuur.

Praktisch

Syllabus en dranken inbegrepen.